Powtórka z biologii – genetyka

Nauczenie się niektórych przedmiotów wymaga dobrej pamięci, wysiłku oraz samozaparcia. Biologię zdecydowanie można zaliczyć do jednych z nich. Materiał z tego zakresu jest bardzo obszerny i zróżnicowany. Jednym z działów, które potrafią sprawić problemy na egzaminie jest genetyka.

Podstawowe pojęcia z zakresu genetyki:

Gen to najmniejsza część chromosomu. Jego funkcją jest przekazywanie informacji genetycznej, która nadaje cechy potomstwu. Geny odpowiedzialne są za dziedziczenie.

Nukleotyd składa się z cząsteczki cukru, zasad azotowych oraz jednej lub kilku grup fosforanowych. Polimery nukleotydów tworzą kwasy nukleinowe DNA oraz RNA.

Kodon odpowiedzialny jest za kodowanie aminokwasów. Na każdy kodon składa się tzw. triplet, czyli trójka nukleotydów.

Chromosom stanowi strukturę, w której uporządkowane są geny. Powstają z chromatyny jako skutek jej kondensacji przed podziałem komórki. Liczba chromosomów różni się w zależności od gatunku. U człowieka występuje 46 chromosomów. Dzielą się one na autosomy oraz allosomy, czyli chromosomy płciowe.

Chromatyna jest substancją, która znajduje się w jądrze komórkowym. Wchodzi w skład chromosomów, budując łańcuchy DNA i RNA. Chromatyna dzieli się na: euchromatynę oraz heterochromatynę, Monitorowanie podziałów jądra komórkowego jest możliwe dzięki zabarwieniu chromatyny.

DNA (kwas dezoksyrybonukleinowy) występuje w chromosomach. Budują go nukleotydy: adenina oraz guanina (zasady purynowe) i cytozyna, tymina oraz uracyl (zasady pirymidynowe), reszty kwasu fosforowego oraz deoksyrybozowe. Zasady te połączone są wiązaniami wodorowymi. DNA jest medium informacji genetycznej.

RNA (kwas rybonukleinowy) występuje m.in. w cytoplazmie komórek: w jądrze, rybosomach, chloroplastach oraz mitochondriach komórek. Cząsteczka RNA składa się z pojedynczego łańcucha rybonukleotydów. RNA dzieli się na: mRNA, tRNA oraz rRNA.

Replikacja to proces samoczynnego podwajania się cząsteczki DNA. W tym procesie udział biorą enzymy m.in. polimeraza DNA.

Transkrypcja – podczas tego procesu dochodzi do utworzenia łańcucha RNA z DNA. Składa się z etapów: inicjacji oraz terminacji.

Translacja jest procesem odczytywania informacji zawartej cząsteczce mRNA, czego skutkiem jest synteza białka. W procesie translacji uczestniczą również rybosomy oraz tRNA.

Zjawisko crossing-over polega na zamianie między chromosomami homologicznymi tych samych części. Pomiędzy tymi chromosomami tworzą się wówczas chiazmy. Dzięki temu zjawisku powstają nowe cechy i możliwe jest zachowanie różnorodności genetycznej. Proces ten ma miejsce w czasie pierwszego podziału mejotycznego – w profazie.